PCIe (PCI Express) Hakkında Her Şey
PCIe teknolojisi, grafik kartları, ağ kartları, depolama bağdaştırıcıları ve yakalama aygıtı gibi yüksek hızlı aygıtları bir masaüstü bilgisayara bağlamak için kullanılan fiziksel bir arabirimdir.
PCIe’nin Açılımı Nedir?
PCIe, Peripheral Component Interconnect Express‘in kısaltmasıdır. Çevresel Bileşen Ara Bağlantı Yolu anlamına gelir.
PCIe’nin çeşitli farklı özellikleri vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Nesil (Generation)
PCIe nesli, daha yüksek hızlara olanak tanıyan güncellenmiş standartları ifade eder. PCIe nesilleri PCIe 2.0, PCIe 3.0 ve PCIe 4.0 olarak belirtilir. Şu an güncel durumda PCIe 4.0 en yeni nesildir. USB gibi PCIe de ileri uyumludur. Bu, PCIe 2.0 gerektiren bir cihazın PCIe 3.0 veya PCIe 4.0 yuvasında çalışacağı anlamına gelir.
Yuva Boyutu / Şerit Genişliği
Yuva Boyutu, fiziksel PCIe yuvasının boyutunu ifade eder.
Şerit Genişliği, fiziksel yuva tarafından desteklenen PCIe şeritlerinin sayısını ifade eder. Daha büyük yuvalar daha fazla şeridi destekleyerek daha yüksek hızlara olanak sağlar. Ancak tüm cihazlar bir yuvanın sağladığı tüm şeritleri kullanmaz.
En küçük PCIe yuvası x1 hızında çalışırken, tam boyutlu PCIe yuvası x16 hızında çalışır.
PCIe x16 yuvaları genellikle grafik kartlarıyla kullanılmak üzere tasarlanmıştır. PCIe 1x yuvaları genellikle wifi adaptörleri, USB adaptörleri, capture kartlar gibi daha düşük bant genişliği kullanan cihazlar içindir.
USB gibi PCIe de ileri uyumludur. Bu, x4 yuva boyutunu gerektiren bir cihazın x8 yuva boyutunda veya x16 yuva boyutunda çalışacağı anlamına gelir.
Bazı anakartlarda PCIe yuvası, tam boyutlu bir cihazı desteklemek için fiziksel olarak tam boyutlu bir x16 yuvası olabilir ancak yalnızca iki, dört veya sekiz hattı elektriksel olarak bağlamak için pinlere sahiptir. PCIe cihazı için uygun şerit genişliğini desteklediğinden emin olmak için anakartınızın kılavuzuna veya anakart üreticisine bakın.
PCIe Yuvasının Boyutu Nasıl Ölçülür?
Aşağıdaki görselde PCIe spesifikasyonunun bir parçası olan dört tip PCIe yuvası boyutu gösterilmektedir.
PCIe Özellikleri Nasıl Okunur?
PCIe ve M.2 Teknolojisi
M.2, PCIe’yi temel alan bir arayüz standardıdır. PCIe ve M.2 aynı kullanılabilir bant genişliğini paylaşır.
Anakart üreticileri, kullanılan yonga seti ve CPU’ya bağlı olarak sınırlı sayıda PCIe hattına sahiptir. Anakart üzerinde kaç adet PCIe yuvası ve M.2 yuvası olacağını ve bu yuvaların hangi hızda çalışacağını belirlerler.
Bazı anakart üreticileri mevcut PCIe hatlarından daha fazla PCIe yuvası ve M.2 yuvası ekleyecektir. Bu, bir M.2 SSD kullanıldığında PCIe yuvasının devre dışı bırakılabileceği anlamına gelir. Veya tersi durumda, PCIe yuvası kullanıldığında M.2 arayüzü devre dışı bırakılır. Aynı şey SATA veya eSATA bağlantı noktalarında da olabilir.
Bu örnekte MSI B550M anakartına M.2 SSD takıldığında PCIe x4 yuvası devre dışı bırakılacaktır.
- 1x PCIe 3.0/ 4.0 x16 slot (PCI_E1) 1
- 1x PCIe 3.0 x16 slot (PCI_E4), supports x4 mode 2
- 2x PCIe 3.0 x1 slots
- The supported specification depends on installed processor.
- PCI_E4 will be unavailable when an M.2 SSD is installed in the M2_2 slot.
Ayrıca teknik özelliklerin bunun tam boyutlu bir PCIe 3.0 x16 yuvası olduğunu gösterdiğine, ancak yalnızca x4 hızına kadar desteklediğine dikkat edin.
Hangi arayüz kombinasyonunun aynı anda çalışabileceğini öğrenmek için lütfen anakartınızın kılavuzuna bakın.
Ancak bazen bu bilgiler anakart kılavuzunda veya sitesinde yazmaz. Bunu kendi yaşadığım bir örnekle anlatabilirim.
AMD Ryzen 5 2600 işlemciye sahibim ve anakart üzerinde GTX 1060 6G ekran kartı var. Bir adet M2.SSD anakarta dahil slota takılı. İki adet de HDD var. Hesap yapıldığında şöyle bir tablo ortaya çıkıyor.
- İşlemcinin desteklediği hat/slot sayısı: x24 (Genelde çoğu işlemci bu şekilde destekliyor.)
- Ekran kartının işgal ettiği slot: x16
- NVMe M2 SSD: x4
- HDD: x2
- HDD: x2
PCI WiFi Kartım Neden Görünmüyor?
Bu senaryoda toplamda 24 slot kullanılmış oldu. Ben bir PCIe x1 WiFi kartı alıp taktığımda haliyle çalışmadı. Bunun sebebini uzun araştırmalar sonunda buldum ve bu yazıyı yazmaya karar verdim. Yabancı forumlarda dahi işin aslını çözebilen olmamış. Üreticilere suç bulunmuş; anlam verilememiş birçok mesaj var. Çözüm olarak ben de HDD’nin birini söktüm. Gayet rahat bir şekilde çalışmaya başladı. Zaten normal kullanımda 3 adet disk öngörülemez bir durum. Ekran kartı, bir disk, hadi iki olsun. Yine de iki PCIe slotu kullanmanıza olanak sağlıyor.
PCI WiFi Adaptörü Görünmüyor
Bu sorunla ilgili araştırma yaparken genelde bu tip sorular sorulmuş. O yüzden bunlara da cevap olması açısından ayrı bir başlık açtım. Bu bant genişliği sınırından bihaberken BIOS güncellemeyi de denedim. Eğer sorununuz bant genişliğiyle alakalı değilse BIOS’unuzun güncel olmamasıyla alakalı olabilir.
Kaynak: help.elgato.com – All about PCIe (PCI Express)
